Nużeniec to mikroskopijnej wielkości roztocz, który może wywoływać chorobę dermatologiczną o nazwie nużyca. Chociaż istnieje nie tylko nużyca u ludzi – przykładowo powszechnie występuje też nużeniec u psa, w tym artykule skoncentrujemy się na gatunku, jakim jest nużeniec ludzki. Jakie są charakterystyczne objawy oraz sposoby leczenia tego pasożyta? I czy możliwe jest leczenie nużeńca w domu?
| Gatunek nużeńca | Długość ciała | Najczęściej kolonizowane miejsca |
| Demodex folliculorum | 0,3 mm | Mieszki włosowe i gruczoły Zeissa |
| Demodex brevis | 0,2 mm | Gruczoły łojowe i tarczkowe, komórki gruczołowe |
Nużeniec – co to jest?
Nużeniec (demodex) to pasożyt, który bytuje w okolicach ujść gruczołów łojowych i mieszków włosowych. Jego pożywieniem są komórki nabłonka, sebum oraz lipidy. U człowieka występują dwa gatunki nużeńca, które różnią się od siebie m.in. długością ciała: nużeniec ludzki (Demodex folliculorum) i nużeniec krótki (Demodex brevis).
Nużyca rozwija się głównie na twarzy, gdzie powstaje najwięcej ognisk zapalnych. Kiedy skórę zaatakuje nużeniec, objawy na twarzy pojawiają się zwykle w okolicy nosa, oczu, czoła, brody oraz bruzdy nosowo- wargowej
Jeśli symptomy dotyczą oczu, a zwłaszcza brzegów powiek, mówi się, że jest to nużyca powiek. Rzadziej pasożyt rozwija się na większych obszarach ciała: dłoniach, stopach, owłosionej skórze głowy czy w okolicach intymnych.
Nużyca ludzka – przyczyny
Nużyca ludzka ma podobną etiologię, niezależnie od tego, czy wykryte zostaną nużeńce powiek czy też nużeniec na twarzy. Pasożytem można zarazić się poprzez kontakt z zainfekowaną osobą lub jej przedmiotami osobistymi. Do zarażenia nużeńcem dochodzi np. poprzez używanie testerów tuszów do rzęs w drogeriach – może wtedy się rozwinąć nużeniec w oku.
Narażeni na zakażenie nużeńcem są również laboranci i studenci zajmujący się pracami laboratoryjnymi, a także osoby korzystające z usług fryzjerskich i kosmetycznych
Nużeniec składa jaja, które łatwo się rozprzestrzeniają z kurzem i z powietrzem. Oznacza to, że można się zarazić nawet przebywając w tym samym pomieszczeniu, co osoba zainfekowana. Nie ma jednak powodu do nadmiernych obaw, ponieważ zarazić mogą się wyłącznie pacjenci znajdujący się w grupie ryzyka, czyli tacy, którzy mają obniżoną odporność, zaburzenia hormonalne, są narażone na chroniczny stres, przewlekle chorują, na przykład na cukrzycę. Ryzyko zwiększa się również wraz z wiekiem – po 50. roku życia jest wyższe. Częściej też stwierdza się nużeńca u osób z mieszaną, trądzikową lub łojotokową skórą – mówi dr n. med. Igor Michajłowski, specjalista dermatolog Clinica Dermatologica
Nużeniec – objawy kliniczne
Objawy nużeńca mają zazwyczaj postać zmian skórnych i podrażnień. Nużeniec na głowie może powodować wzmożone wypadanie włosów.
Do najczęściej występujących symptomów nużycy należą:
- zmiany skórne przypominające trądzik różowaty lub trądzik pospolity (np. zaczerwienienia, krostki, grudki, wypryski, zaskórniki),
- dolegliwości oczu (np. nadwrażliwość na światło, suchość oka, gradówka, jęczmień),
- uciążliwe swędzenie skóry,
- stany zapalne mieszków włosowych,
- łuszczenie skóry,
- wypadanie włosów, rzęs i brwi.
Ponieważ nużyca objawy daje mało specyficzne, często jest mylona np. z alergiami skórnymi, zakażeniami bakteryjnymi i innymi dolegliwościami. Możliwy jest również przebieg bezobjawowy, który oczywiście nie wymaga leczenia.
Gdy pojawiają się wymienione wyżej symptomy, jest to sygnał, który powinien skłaniać do niezwłocznej wizyty u specjalisty
Nużeniec – leczenie
Jeśli o uciążliwe objawy podejrzewany jest nużeniec, leczenie domowe i specjalistyczne należy rozpocząć od postawienia właściwej diagnozy. Następnie można wdrożyć odpowiednie środki lecznicze. Zwykle kuracja opiera się na preparatach stosowanych miejscowo – maściach i kremach o działaniu przeciwzapalnym. Jeżeli objawy występują w okolicach oczu, zaleca się stosowanie specjalnych kropli do oczu i maści. Lekarz może również podjąć decyzję o antybiotykoterapii. Leczenie nużeńca niestety jest długie i trwa ok. 6-8 tygodni, a czasem nawet dłużej.
W przypadku leczenia domowego zaleca się głównie prawidłową higienę, polegającą na częstym myciu twarzy i ciała oraz stosowaniu ręczników jednorazowych
Pranie należy wykonywać w temperaturze 60°C, która jest zabójcza dla nużeńca. Poleca się również gorące kąpiele, np. z użyciem mydła z heksachlorobenzenem. Niektórzy stosują okłady z ziół działających przeciwzapalnie i bakteriobójczo.
Nużeniec a pielęgnacja kosmetykami
Walka z nużeńcem opiera się również na regularnym stosowaniu odpowiednio dobranych kosmetyków. Ma to ogromne znaczenie, ponieważ umożliwia prawidłową pielęgnację skóry i opanowanie jej problemów. Skuteczne kosmetyki na nużycę mają szerokie spectrum działania. Regulują procesy złuszczania skóry, wspomagają naturalne mechanizmy regeneracyjne oraz posiadają właściwości antybakteryjne i przeciwzapalne. Łagodzą podrażnienia i minimalizują zmiany skórne oraz uczucie świądu.
Ponadto intensywnie nawilżają, co jest szczególnie ważne w przypadku skóry poddawanej systematycznemu złuszczaniu.
Takim kompleksowym działaniem charakteryzują się dermokosmetyki Odexim – specjalistyczna seria preparatów ukierunkowanych na zwalczanie nużycy. Zestaw obejmuje kremy na dzień, pastę na noc oraz łagodny płyn oczyszczający. Dermokosmetyki Odexim wyróżniają się składami dostosowanymi do potrzeb cery wrażliwej – są wolne od m.in. SLS-ów, parabenów, silikonów, syntetycznych barwników. Posiadają wysoką zawartość składników pochodzenia naturalnego, jak przykładowo olejek z drzewa herbacianego, olej z glistnika czy kwas azelainowy, na których warto oprzeć walkę z nużeńcem.
Podsumowanie
Nużyca, dermatoza wywołana przez nużeńca, rozwija się u osób z grupy ryzyka – przeważnie dorosłych powyżej 50. roku życia, z osłabioną odpornością, schorowanych. Leczenie powinna poprzedzać rzetelna diagnoza. Obecnie stosuje się głównie miejscowe preparaty lecznicze. Dużą skuteczność mają również domowe metody: przede wszystkim reżim higieniczny. Ważnym elementem są też dermokosmetyki, których skład został specjalnie opracowany pod kątem potrzeb skóry ze zmianami spowodowanymi nużeńcem.
Bibliografia
1. Marcinowska Z., Kosik-Bogacka D., Łanocha-Arendarczyk N., Czepita D., Łanocha A., Demodex folliculorum i demodex brevis, w: Pomeranian Journal of Life Sciences Wol. 61, Nr 1 (2015)
2. Zhao Y.E., Guo N., Xun M., Xu J.R., Wang M., Wang D.L.: Sociodemographic characteristics and risk factor analysis of Demodex infestation (Acari: Demodicidae). J Zhejiang Univ Sci B. 2011, 12
3. Desch C., Nutting W.: Demodex folliculorum (Simon) and D. brevis akbulatova of man: redescription and reevaluation. J Parasitol 1972, 58, 169-177
4. Wesolowska M., Knysz B., Reich A., Blazejewska D., Czarnecki M., Gladysz A., et al.: Prevalence of Demodex spp. in eyelash follicles in different populations. Arch Med Sci 2014, 10, 319-324
5. Elston D.: Demodex mites: facts and controversies. Clin Dermatol 2010, 28, 502-504
